Entradas populares

Saturday, April 21, 2012

La Pupovendejo


La Pupovendejo
La tienda de muñecos.
Aŭtoro: Julio Garmendia
Elhispanigis: Ricardo Coutinho

Mi ne havas sufiĉan filozofan lertecon por cerbumi pri gravaj pensaj spekulativaĵoj. Tial mia tendenco al malgravaj aferoj, kaj tial mi klopodas pritrakti tiun historion per malmultaj paragrafoj, se oni povus nomi ĝin tiel, de la malnova Pupovendejo de mia avo kiu poste estis de mia baptopatro, kaj poste ĝi estis mia. Tra miaj okuloj tiu vendejo havis la ĉarmon de familiaj rememoraĵoj; kaj kiel aliaj homoj gardas fotojn de siaj prapatroj, tiuj sufiĉas, por remorigis miajn ge-familianojn, mi promenas rigardante ĉe la pupobretaroj,  tie estas la maljunaj pupoj, per kiuj mi neniam ludis. Ekde la infanaĝo oni alkutimigis al mi rigardi serioze ilin. Mia avo, kaj poste mia baptopatro, ofte diris, parolante pri tiuj pupoj:

- Ni ŝuldas la vivon al ili!

Ja, mi amis al ili ambaŭ, kaj pro tio ne eblas taksti kiel  malgravajn al tiuj, kiuj oni ŝuldas ion tre inda kiel la ekzisto mem.

Post la morto de mia avo, mia baptopatro ankaŭ malpermesis al mi ludi per la pupoj, tiuj restis en la bretaro de la vendejo, ili estis rigore klasifikigitaj laŭ la hierarkio, malpermesante ke neniu intermikso povus okazi; nek la malmultekostaj piedirantaj pupoj havis sufiĉe longan ŝnuron por iri pli ol unu metro kaj duono de distanco sur glata planko, nek la multekostaj kaj aristokrataj pupoj kun tuboĉapelo kaj ĵako, kiuj apenaŭ povis levi elegante la pinton de la piedoj bele enŝuigitaj. Por ambaŭaj specaj pupoj, mia baptopatro neniam elspezis pli da tempo ol la sufiĉa por purigi ilin kaj la bretaron. Estis malpermesate afable rilati kun ili nek ŝerci per ili. Li starigis en la pupovendejo reĝimon kiu falis kiam mi ekproprietigis ĝin, ĉar mia animo ne havis la saman forton por rezisti kontraŭ la ideoj kaj tendencoj liberigaj kiuj nuntempe estas en la etoso de niaj novaj tempoj.      

Antaŭ ĉio li trudis al la pupoj la aŭtoritatan rajton kaj respekton antaŭjuĝajn je la ordo kaj je la kutimoj starigitaj ekde la pasinteco en la vendejo. Li trudis ke estas tute konvene timigi kaj rilati rigore al ili kun la celo kontraŭbatali la konfuzon, la malordon, la anarkion, portantoj ĉiuj la ruinon ĉe la malriĉaj domaĉoj kaj ĉe la grandaj imperioj. Li rigore edukita per eraraj principoj kaj klopodis eduki min tielmaniere; kaj agnoskante ke mi estas la heredonto de la regado en tiu vendejo, li instruis min pri la servera moro de la reganta homo. Parolante pri Heriberto, la junulo kiu ekdelonge servis por la negoco, mia baptopatro traktis kiel la plej aĉa ŝnura pupo kaj traktis lin kiel ligna pupo aŭ pajacoj el segaĵo, tre uzataj tiam. Laŭ sia vidpunkto, Heriberto ne havis pli da cerbokapablon ol la pupoj venditaj, tial li prenis frivolajn kaj virinecajn kutimoj, ĝis nefidi je la pupoj kiuj estis eliritaj je la mano de Heriberto, sen esti venditaj finfine. Tiuj estis apartigitaj el la ceteraj, suspektante ke sendube ili prenis malbonajn kutimojn de Heriberto.

Tiel okazis dum longa tempo, ĝis kiam mi maturiĝis kaj mia baptopatro maljuniĝis ĝis egali al mia avo kiu mi konis dum mia infaneco. Ni ankoraŭ loĝis en la malantaŭa parto de la vendejo, kie apenaŭ ni povis moviĝi inter la pupoj. Tie naskiĝis mi, kvamkam mi estis filo registrita de honestaj ge-patroj, mi estis frukto de amoroj en tiu kaŝita loko de la vendejo, kiel kutimas esti la herooj de spritaj rakontoj.

Iufoje mia baptopatro malsaniĝis.

-          Mia vido estas malbona –diris al mi- kaj mi ne distingas inter advokatoj kaj kaŭĉukaj pilkoj, kiuj la lastaj estas pli estimataj.

-          Miaj kruroj ne havas fortojn –prenis mian manon- kaj mi ne povas piediri senlace dum la mallonga distanco inter vi kaj la fiuloj. Pro tiuj simptomoj mi jam scias ke mi baldaŭ mortos, mi ne fidas je pli da horoj de vivo kaj pro tio vi heredos ekde nun la pupovendejo.

Mia baptopatrino faris longan liston de konsiloj pri la negoco. Poste li faris paŭzon promentante per la okuloj la vendejon kaj la malantaŭan parton. Li rigardis, sen dubo, la pasintecon kaj la nunon, inter la mallongaj muroj tapiŝitaj de simboloj kiuj iliaj kutimaj gestoj. Abrupte li rigardis la soldatojn kiuj staris en la tuta bretaro, li diris:

-          Dankon al la militistoj oni ŝultas multajn pacajn horojn. Ili montris al ni bonajn spertojn. Vendi armeoj estas fia negoco.

Mi konsilis al li alvoki kuraciston, sed li nur montris al mi grandan skatolon kiu staris en la angulo.

-          Ĝi havas precize saĝulojn, profesoroj, kuracistoj kaj aliaj kleruloj el kartono kaj segaĵoj kiuj restas tie ne ventitaj kaj kaŝas sin en mallumo kiun ili trovas konvena. Ne maltrankviliĝu, do, ekzistas pli da espero en  la utilo de tiu varo. Aliflanke, estas tre ŝatataj la porcelanaj pupinoj, per ili oni ricevas pli da profito; ankaŭ pupinoj faritaj el pasto kaj celuloidoj estas ankaŭ preferataj. Kaj inter la bestoj – ne forgesu-, speciale mi konsilas azenojn kaj ursoj, ĉar ili estis ĉiam subteno de nia hejmo. Post tiuj vortoj mia baptopatro fartis pli malbone kaj petis al mi alporti pastron kaj du religiajn inajn pupojn. Mi sternis mian brakon kaj alportis ilin ĉe la lito.

-          Mallonga tempo –li diris, karesante pastran pupon, mi havas ĝin jam delonge, kiu estas malbone vendebla. Vi povas vendi ĝin je dek porcento de rabato, tiu egalas la dekontributo por la eklezio. Rilate al religiulinoj  zorgu nur unu.

-          Heriberto –diris, rigardante al li: mi nur konsilas al vi denove  ne sopraniĝu vian voĉon kaj ne tuŝegu la pupojn.

Neniu diris Heriberto, sed siaj plorĝemoj denove estis aŭdataj pli laŭte kaj malharmonie.

Sendube, tiu afero plirapidigis la morton de mi baptopatro, kiu forpasis post kelkaj minutoj je diri tiujn vortojn. Mi fermigis liajn okulojn kaj forviŝis silente mian larman guton. Turmentis min ke Heriberto montris pli doloresprimojn ol mi. Li plorĝermis drone, liaj haroj moviĝis kaj piediris tien kaj reen en la vendejo. Finfine li brakumis al mi:

-          Ni estas solaj!

Mi disigis je li senviolente, kaj montrante al li perfingre la pastron, la malbelan kuraciston, la blankajn flegistinojn, pupoj malordigitaj surlite, kaj mi ordonis al li ordigi la pupojn laŭ sia ĝusta loko…


 Julio Garmendia: naskiĝis en la urbo El Tocuyo, ŝtato Lara, je la 9ª de januaro 1989, filo de la doktoro Rafael Garmendia Rodríguez kaj la sinjorino Celsa Murrieta. Pro la malfruta morto de lia patrino, li loĝis ĉe la domo de la avino en la urbo Barkisimeto. Post esti abituriento li alvenis kun sia patro al Karakso je 1915. Kiam li havis 17 jarojn li eklaboris en la ĵurnalo El Universal kaj en aliaj revuoj de tiu epoko, samtempe li partoprenis ĉe intelektaj rondoj de tiu urbo. Li estas unu el la unuaj lernantoj de la Lernejo La Salle. En 1909 publikigas etan eseon en la ĵurnalo El Eco Industrial.  En 1914 li kursas ĉe la Instituto de Komerco en Karakaso, kaj post lasas ĝin por preni la redaktadon en la Ĵurnalo El Universal. Li rilatis kun anoj de la Generacio de la jaro 28. Li laboris en la Legicio de Venezuelo en Parizo, poste li estis Generala Konsulo en Ĝenovo, en Kopenhago kaj Novergio ekde 1923 ĝis 1940.

Li inaŭguras la literaturan genron fantastikismo en Venezuelo. En 1927 li publikigis la libro La Tienda de Muñecos (La Pupovendejo), en 1951 aperas La tuna de Oro (La Nopalo el Oro), La hoja que no había caído (La folio kiu ankoraŭ ne falas), El médico de los muertos (La kuracisto de la mortintoj), Difunto yo (Mortinta mi), La Hija de la mafia (La filino de la Mafio), Manzanita (Pometo).

En Karakaso, je la 8ª de julio 1977 mortis tiu fama verkisto.     

    


Iu ajn tago (Un día de estos)


Iu ajn tago (Un día de estos)
Aŭtoro: Gabriel García Márquez
Tradukis: Ricardo Coutinh
Venezuela Stelo, 88ª eldono, jaro 2011.

Varmete kaj senpluve vekas lundo. Sinjoro Aŭrelio Escovar, dentisto sendiploma kaj tre bona frumatenvekanta, malfermas sian laborejon je la sesa. Li prenas el la vitromontrejo falsan dentaron ankoraŭ freŝfarita kaj en la gipsa muldilo kaj surtabligas kelkajn ilojn kiujn li ordigas laŭ iliaj longecoj, kiel ekspozicio. Lia ĉemizo estas kun strioj, senkoluma, fermita supre per ora butono, kaj la pantalono havas ŝelkon elastan. Li estas rigida, maldika, kaj lia rigardo malofte rilatas kun la situacio, kiel la rigardo de sordulo.

Kiam la ilaro estas sur la tablo, li proksimigas la frezilon al la risorta brakseĝo, eksidiĝas kaj poluras la falsan dentaron. Ŝajnas ke li ne pensas pri lia laboro, sed laboras obstine, pedalas la frezilon eĉ kiam jam li ne bezonas tiun ilon.

Post la oka li haltas kaj vidas la ĉielon el la fenestro kaj rigardas du ripozantajn katartojn kiuj sekiĝas per la suno sur firsto de la najbara domo. Li havas sensacion ke antaŭ la tagmanĝo denove pluvos. La voĉo mallaŭta de sia filo 11jara prenas lin el la abstracio.

-          Paĉjo

-          Kio okazas?

-          Petas la urbestro ke vi elprenu vian mueldenton.

-          Diru al li ke mi ne estas tie ĉi.

Li poluras la oran denton, malproksimigis ĝin brakdistance kaj ekzamenas ĝin per duonfermitaj okuloj. El la atendejo lia filo denove krias.

-          Li diras ke vi faros tion ĉar li jam aŭdis vin.

La dentisto daŭras sian dento-ekzamenadon. Nur kiam li finas la taskon kaj surtabiligas ĝin, diras:

-          Pli bone.

Denove uzas la frezilon. El de kartona skatolo kie li konservas farendaĵojn, li prenas polurilon kaj poluras la oraron.

-          Paĉjo

-          Kio okazas?

Li ne ŝanĝas sian vizaĝon.

-          Li diras ke se vi ne elprenus lian mueldenton, li pafus vin.

Sen rapideco, per movo tre tranvila, li haltas petali la frezilon, malproksimigas ĝin de la brakseĝo kaj malfermas tute la suban tirkeston de la tablo. Tie estas la pafilon.

-Nu, venu kaj pafu min.


Li ĝiras la brakseĝon ĝis esti fronte al la pordo, kun la mano ĉe la tirkesto. La urbestro aperas el la sojlo. Li nur razis duonvangon maldekstran, sed la alia, ŝveligita kaj dolora, havas barbon de kvin tagoj. La dentisto vidas tra liaj okuloj velkitaj multajn noktojn kun sufero. Li fermas la tirkesto per la pintoj de liaj fingroj kaj diras mallaŭte:

-Sidiĝu.

-Bonan tagon. Diras la urbestro.

- Bonan.. Diras la dentista.

Dum la ilaron bolas, la urbestro ripozas sian kapon ĉe la kapapogilo kaj li nun plikonfortiĝas. Li spiras glacian odoron. Tiu loko estas malriĉa: malnova seĝo el ligno, pedala frezilo kaj vintromontrejo fajencopomela. Fronte al la seĝo, estas fenestro kun kontraŭfenestro ŝtofa alta kiel homo. Kiam la urbestro sentas ke la dentisto proksimiĝas al li, li surplankigas la kalkumon kaj malfermas la buŝon.

Sinjoro Aŭrelio Escovar movigas lian vizaĝon direkten al la lumo. Post vidi la difektitan mueldenton, tuŝas perfingre ĝin kun prudenton

-          Mi elprenos ĝin senanestezie.

-          Kial?


-          Ĉar ĝi havas absceson.

La urbestro rigardas liajn okulojn.

-Mi konsentas- diras li, kaj klopodas rideti. La dentisto ne reciprokas al li. Li alportas al la tablo la ilaron bolitan kaj prenas el la akvo malvarman pinĉilon, tute trankvile. Poste li alproksimigas la kraĉujon al li per la pinto de sia ŝuo kaj li lavas siajn manojn en la lavujo. Li faras ĉion sen rigardi la urbestron. Sed la urbestro ne lasas rigardi lin.

Ĝi estas suba saĝo-dento. La dentisto malfermas la piedojn kaj streĉas la malvarman dentprenilon. La urbestro kroĉiĝas la brakojn de la seĝo, fluigas sian forton al la piedoj kaj sentas malplenan glacion en la renojn, aldone spiras malmole. La dentisto nur movigas sian pojnon. Sen-rankore, kun amara kormoleco, diras:

-          Tie ĉi, oni pagas al ni per dudek mortoj, leŭtenanto.

La urbestro sentas la krakon de la ostoj en la makzelo kaj siaj okuloj pleniĝas el larmoj. Sed li ne sopiras ĝis kiam sia mueldento elbuŝiĝas. Tiam li vidas ĝin tra la larmoj. Por li ĝi estas tre malproksima al sia doloro, eĉ li ne povas kompreni la torturon kiun li suferis dum kvin pasintaj noktoj. Li proksimiĝas al la kraĉujo, ŝvite, senelspire, li malbutonumas sian tunikon  kaj serĉis senrigardi la mantukon el la poŝo de la pantalono. La dentisto  donas al li puran ĉiponon.

- Malsekiĝu viajn larmojn –diras.

La urbestro faras tiel. Ankoraŭ li tremas. Dume la dentisto lavas siajn manojn, vidas la plafonon malbelan kaj pulvoran araneaĵon kun araneovoj kaj mortitaj insektoj . La dentisto reiras sekante la manojn.

-Kuŝu –diras la dentisto- kaj lavu vian buŝon per sala akvo.

La urbestro staras, adiaŭas laŭ la milita kutimo, kaj iras al la pordo kun la piedoj rigidaj kun la malbutonumita tuniko.

-          Faru la kvitancon- Diras li.
-          Ĉu por vi aŭ por la municipo?

La urbestro rigardas lin. Malfermis la pordon, kaj diras, tra la metalreta pordo.

- Tio estas la sama afero!



Simón Bolívar





Aŭtoro: Jorge Mosonyi
Biografio de Simón Bolívar en: Simón Bolívar, Eta Selektaĵo de Verkoj (Pequeña Selección de Obras). El Perro y la Rana, 2008.


Simón Bolívar naskiĝis en Karakas la 24-an de julio 1783. Li estas konsiderita kiel unu el la ĉefaj figuroj de la latinamerika kaj monda historio, ne nur pro la transcendo de lia politika kaj milita agado, sed ankaŭ pro la amplekso kaj profundo de lia penso. Li liberigis de la hispana povo vastan parton de la Nova Kontinento, ampleksantan la aktualajn respublikojn Venezuelo, Kolombio, Panamo, Ekvadoro, Peruo kaj Bolivio. Lia futurisma vido centriĝis en la unuiĝon kaj integriĝon de la tuta hispana Ameriko, kaj li klopodis starigi la instituciajn bazojn de tiu granda historia projekto. Li mortis sen atingi tiun celon kaŭze de la gravaj dividiĝoj
kaj interbataloj prezentiĝintaj dum la procezo de konstruado de la novaj respublikoj, sed lia penso kaj idealo plue vivadas hodiaŭ, ĝis tia punkto, ke ili iĝis ekzemplo kaj orientilo por multaj venezuelaj kaj latinamerikaj gvidantoj. El ĉiuj titoloj kiujn li ricevis dum sia vivo (Generalo de la Armeoj, Supera Ĉefo kaj Prezidanto de la Respubliko) li estimis plejmulte tiun de Liberiginto, sub kiu li estis konita kaj estimita ĝis la nuntempo.

La infanaĝo de la Liberiginto estis markita per la frua morto de liaj gepatroj, pro kio li restis sub la kuratoreco de sia onklo Carlos Palacios, kiu klopodis eduki lin laŭ la ideoj de la epoko. Kvankam li estis heredinta grandajn plantejojn, sklavojn kaj domojn, li ne ĝuis feliĉan infanaĝon, nek sisteman edukadon. Tamen li havis inter siaj okazaj instruistoj la pedagogon kaj verkiston Simón Rodríguez kaj la elstaran humaniston Andrés Bello.

En 1799 Bolívar estis sendita al Hispanio por daŭrigi siajn studojn. Tie li akiris konojn proprajn al junulo de la tiutempa alta klaso: fremdajn lingvojn, matematikon, dancon, bazan militedukadon, rajdadon kaj historion. En 1802 li edziĝis al María Teresa del Toro, kaj revenis al Venezuelo kun ŝi, ekloĝante en sia bieno de San Mateo. Sed kelkajn monatojn poste mortis lia edzino pro la flava febro. En 1804 vojaĝis Bolívar denove al Eŭropo. En Parizo li ĉeestis la kronadon de Napoleono Bonaparto. Tie li renkontis denove sian instruiston Simón Rodríguez, de kiu li estis lerninta la amon al la libero, kaj ili vojaĝis kune al Romo. La 15-an de aŭgusto 1805 Bolívar prononcis sian faman ĵuron je la Sakra Monto, dirante: “Mi ĵuras antaŭ vi, mi ĵuras je la Dio de miaj gepatroj, mi ĵuras je ili, mi ĵuras je mia honoro, kaj mi ĵuras je la patrio, ke mi ne donos ripozon al mia brako nek kvieton al mia animo ĝis kiam mi estos finrompinta la ĉenojn kiuj nin subpremas pro la volo de la hispana povo.” Li estis tiutempe 22-jara.

La 19-an de aprilo 1810 eksplodis en Karakas la unua  aŭtonomisma movado, kaj Bolívar, kiu troviĝis en tiu urbo, estis sendita far la revolucia Junto, kune kun Andrés Bello kaj López Méndez, al Londono por peti apogon. Poste li revenis al Venezuelo kun Francisco de Miranda (la granda pioniro de la amerika sendependeco).

La 3-an de julio 1811, estante unu el la gvidantoj de la Patriota Societo, li klarigis en memorinda politika parolado la neceson tute rompi la rilatojn kun Hispanio kaj atingi la absolutan sendependecon. La 5-an de julio la nacia Kongreso fakte deklaris la sendependecon de Venezuelo. Francisco de Miranda estis nomumita ĉefgeneralo, dum al Bolívar, kiu jam havis la gradon de Kolonelo, oni konfidis la defendon de Puerto Cabello (“Kabejo”). La perfido de iu oficiro favoris la venkon de la hispanoj, kiuj devigis Miranda kapitulacii la 25-an de julio 1812.

Bolívar sukcesis foriri el Venezuelo kaj li alvenis al Kartageno de Indioj la 14-an de novembro 1812. Tie li publikigis la Manifeston de Kartageno, dokumento en kiu li petis la unuiĝon de la revoluciuloj por detrui la hispanan povon en sia patrio. Li komencis la operacojn de rekonkero de la venezuela teritorio, disvolvante la tiel nomitan Mirindan Kampanjon, kun nur 500 homoj. Li trairis la Andojn, alvenis al Cúcuta (“Kúkuta”), venkis en La Grita kaj Bailadores, okupis Mérida, kaj en Trujillo (“Truhijo”) diktis sian polemikan Dekreton pri Ĝismorta Milito, kiu estigas nefermeblan breĉon inter hispanoj kaj venezuelanoj. Post tiu ĉi rimedo Bolívar daŭrigis sian kampanjon okupante Valencion, kaj li eniris triomfe en Karakas la 6-an de aŭgusto 1813.

Sed la rojalista reago estis violenta. José Tomás Boves, la terura militestro kiu estis organizinta potencan armeon en la enlandaj ebenaĵoj, venkis la Liberiginton en la batalo de La Puerta, kaj minacis Karakas. La terurita loĝantaro fuĝis amase, laŭ la vojo de Oriento, kaj Bolívar eskapis persekutita de Morales, anstataŭanto de Boves. Bolívar intencis bremsi lin en Aragua de Barcelona, sed li rezultis venkita. Li estis devigita lasi la landon, kaj forvojaĝis denove al Kartageno. En majo 1815 li trovis rifuĝon en Kingston, Jamaiko, kaj tie li publikigis sian faman Jamaikan Leteron, en kiu li analizas la kaŭzojn de la fiasko de la sendependiga luktado kaj skizas grandiozan imagon pri la estonteco de la liberigotaj nacioj de Ameriko.

Bolívar daŭrigis sian vojaĝon al Haitio, kie la prezidanto Petion ofertis sian helpon por reveni al Venezuelo kaj rekomenci la bataladon. En 1817 li komencis la liberigan kampanjon de la Orinoko-regiono, apogata de patriotoj kiaj la Generalo Manuel Piar, kontraŭ la supera komando de la hispana generalo Pablo Morillo (“Morijo”), kiu estis subpreminta preskaŭ la tutan venezuelan teritorion kaj ankaŭ la Novan Grenadon. Bolívar sukcesis konkeri la urbon Angosturo (poste nomita Ciudad Bolívar), strategian punkton kiun li igis registara sidejo kaj provizora ĉefurbo de la respubliko. En 1818 li kunordigis siajn fortostreĉojn kun tiuj de la revoluciaj armeoj de la ebenaĵoj, gvidataj de José Antonio Páez kaj Francisco de Paula Santander.

La 15-an de februaro 1819 Bolívar kunvokis la Kongreson de Angosturo, al kiu li prezentis la plej gravan el ĉiuj siaj politikaj dokumentoj, la memorindan Diskurson de Angosturo, en kiu li proponas la kreon de granda ŝtato pere de la unuiĝo de Venezuelo, Nova Grenado (posta Kolombio) kaj Kito (posta Ekvadoro), sub la nomo Granda Kolombio.

La sekvintaj jaroj markadis la sukceson de la liberiga kampanjo. Post la realigo de la heroeca trairo de la Andoj, la 7-an de de aŭgusto 1819 Bolívar atingis decidigan triumfon en Boyacá(“Bojakao”), kaj la 17-an de decembro estis kreita la Granda Kolombio, kiu restis sub lia prezidenteco. La generalo Pablo Morillo estis devigita subskribi armisticon kun Bolívar en historia intervjuo kiun ambaŭ okazigis en Sankta Ana en 1820. Tamen la milito plue daŭris, kaj dum la posta jaro (1821) Venezuelo atingis sian sendependecon en la batalo de Carabobo (“Karabobo”), la 24-an de junio. Sekvis aliaj triumfaj bataloj, kiuj firmigis la liberiĝon de aliaj regionoj de Sudameriko: Pichincha (“Piĉinĉa”), kiu donis la liberecon al Ekvatoro (24-an de majo 1822; Junín (“Hunín”), al Peruo (6-an de aŭgusto 1824), kaj Ayacucho (“Ajakuĉo”), gajnita de Antonio José de Sucre, kiu finigis la hispanan povon en Ameriko (9-an de decembro 1824).
En junio 1826 kunvenis en Panamo kongreso por stimuli la unuiĝon de la hispanamerikaj respublikoj, la supera idealo de Bolívar, kiu estis alveninta al la plej alta punkto de sia povo: li estis prezidento de Kolombio, supera ĉefo de Peruo kaj prezidento de Bolivio. Tamen, post nemulte da tempo produktiĝis la dividiĝo. En Venezuelo, Páez ribelis en septembro 1826 kontraŭ Santander, vicprezidento de la Granda Kolombio. Bolívar, kiu defendis la unuecon je iu ajn prezo, ekaltiris al si la malamon kaj malbonvolon de multaj samlandanoj. La sekvantan jaron li estis devigita rezigni la prezidentecon de Peruo, kaj en aŭgusto 1828, je lasta provo eviti la disiĝon de la Grando Kolombio, li estis nomumita Diktatoro. Spite al ĉio, la situacio iĝis jam neeltenebla. La 25-an de septembro grupo da konspirantoj, kun la kompliceco de Santander, atencis kontraŭ la vivo de la Liberiginto, kiu savis sin danke al la kuraĝa interveno de sia kunulino Manuela Sáenz. En 1829 Bolivio fariĝis sendependa, kaj iom poste Venezuelo apartiĝis de Kolombio, forigante Bolívar de sia teritorio.

Estante malsana, rifuzita kaj malgajigita de ĉiuj ĉi okazintaĵoj, al kiuj aldoniĝis la mortigo de Sucre en Ekvatoro la 4-an de junio l830, Bolívar serĉis rifuĝon en Sankta Marta, Kolombio, kie oni diagnozis je li pulman tuberkulozon, kaj mortis la 17-an de decembro 1830. Liaj restaĵoj estis translokitaj al Karakas en 1842, kaj garditaj en 1876 en la Nacia Panteono.