EN SOMERA MATENO

El mia esperantista memor-arkivo

EN SOMERA MATENO

            Mia unua kaj unika renkontiĝo kun Kolomano Kalocsay okazis en Budapeŝto, en bela mateno somera de la jaro 1975ª. Mi ne bone memoras la akcesoran parton de mia vizito, t. e., la situon de lia kvartalo, la aspekton de lia strato, la stato de lia domo, ĉu mi ascendis, al lia etaĝo piede aŭ lifte… La profunda impreso, ke mi baldaŭ staros antaŭ la granda homo, nuligis mian observokapablon kaj, efektive, mi sentis tute apartan nervozecon ĉar, se mi admiradis liajn verkojn jam de miaj knabaj jaroj, nun prezentiĝis al mi la okazo povi premi la manon kreintan tiom da belo en lingvo, kiun li nemezureble riĉigis kaj maturigis.

            Mia bona amiko Lajos Kapitanu anticipe aranĝis la renkonton, gvidis min, en mia duonsomnambula stato, ĝis lia hejmp, kaj apenaŭ oni nin enkondukis en lian skriboĉambron, jen aperis Kalocsay en persono. Mi jam konis, per fotoj de diversaj epokoj, lian aspekton, sed tuj min impresis la energio kaj vigleco de liaj movoj kaj gestoj kaj la speciala esprimo de lia rigardo, plena de intelekta forto kaj de mi ne scias kia duonironia lumeto.

            Mi ne havis la intencon intervjui lin aŭ prezenti al li serion da demandoj antaŭe preparitaj. Mi volis nur esprimi al li la admiron de humila disĉiplo al nediskutebla majstro, same kiel mi faris iam en Kanariaj Insuloj kun alia grandulo de nia lingvo, kun prof. Gaston Waringhien.

            Nu, Kolomano Kalocsay, post kelkaj demandoj por sinorientado rilate al mia Esperanta Laboro, eĉ pli vigliĝis, kiam li aŭdis, ke mi estas tradukinto de Cigana Romancaro. Ne valoras ripeti ĉi tie lian opinion pri mia traduko; mi komprenis, ke li jam legis ĝin tre atente kaj kun vera intereso, ĉar li aludis al diversaj partoj kaj versoj kaj komparis ilin kun la versioj hungaraj faritaj de eminentaj tradukistoj.

            Tial, ke same en la originalo kiel en la Esperanto versio Cigana Romancaro estas en asonancitaj versoj, Kalocsay neeviteble tuŝis la temon de la asonanco. Li defendis kun vervo sian konatan sintenon kontraŭ la uzo de la sonanco en la poezia tekniko, kaj mi ne povis ne admiri la fervoron de tiu 84-jara junulo, kiu, mi estas certa, firme verkus geniajn romancojn, se li estus serioze esplorinta la frapajn efektojn atingeblajn (kaj facile redoneblajn en Esperanto) per la tradicia verso-skemo asonancita hispana.

            Sed mi sentis, ke mi ne rajtas preni de nia genia poeto tro da tempo. Kiel memoraĵon de mia vizito mi donancis al li ekzempleron de mia tiam ĵusa traduko de Doña Bárbara, kaj li reciprokis per bela libreto entenanta faskon el kelkaj liaj tradukitaj poemoj kaj eldonita de la Klubo de la Miniaturaj Librokolektantoj. Ĝi estis la ekzemplero numero 242, kaj ĝia palindromeco konfirmis sian specialan karakteron (en Hispanio, la palindromaj numeroj laŭdire signifas bonan sorton aŭ feliĉon), ĉar mi eliris el la hejmo de Kalocsay kun la intima kontento, ke fine mi povis plenumi unu el la iluzioj de mia vivo: persone interparoli kun nia genia poeto.

            Kelkajn monatojn poste, la sciigo pri lia morto trafis min de diversaj flankoj: Kapitany el Hungario, Waringhien el Francio, Haupenthal el la Germana Federala Respubliko, Régulo Pérez el Karaniaj Insuloj informis min telefone, telegrame aŭ letere pri lia forpaso. Kapitany aldonis ke je mia nomo, li metos floron sur lian tombon, kion li faris siatempe, kaj kio profunde tuŝis al mi en la koron.

            Sed mi ĉiam vidas nian karan Kolomanon vigla, sprita kaj juneca en la bela mateno somera de 1975 kaj, kvakam niaj povraj floroj jam delonge velkis sur lia lasta ripozejo, liaj laŭroj restos eterne verdaj.

Fernando de Diego

Venezuela Stelo, Organo Oficiala de Venezuela Esperanto-Asocio, Nº 52-53 Oktobro 1992, páginas 19-20.