Exitoso Día de exámenes mundiales

Fuente: Esperanto. Holanda, Órgano oficial de la Asociación Universal de Esperanto, nº 1260 (7-8), 104 años, Julio-agosto 2012. ISSN 0014-0635

Exitoso Día de exámenes mundiales

Katalin Kováts

traducido al español del esperanto Ricardo Coutinho

 

El 9 de junio de 2012, 354 personas en 29 ciudades de 17 países participaron en la sesión de exámenes escritos, basado en la Cátedra Referencial de la Comunidad Europea (KER). A nombre de la comisión de exámenes de UEA y del centro húngaro  ITK, lanzado y organizado por Katalin Kováts, redactora de www.edukado.net. El evento fue una prueba exitosa sobre la colaboración internacional eficaz y la información al mundo no-esperantohablante.

La idea de organización un Examen KER escrito mundial trabajo dudas en algunos guías. “¿Quién quiere sólo un medio certificado? ¿Cómo es posible encontrar candidatos, colaboradores, dirigir totalmente los exámenes, respetando la serie de reglas rigurosas?”

Incluso si las respuestas no estuvieran listas, yo no dudé que el asunto sea posible y que nosotros lográramos tener al menos 50-60 candidatos en 5-6 lugares. Pues, nosotros probaremos.

La organización comenzó en noviembre de 2011, y los últimos dos meses, abril y mayo, pasamos completamente en la preparación.

La página especializada en docencia edukado.net, su página y sus recursos técnicos, posibilitaron encontrar las personas necesarias, candidatos y ayudantes.

La información sobre los exámenes, su contenido, valor, resultados y estadísticas entusiasmaron. Todos los días y varias veces se actualizada la lista de países, lugares y personas inscritas creándose  competencias en el mejor sentido de la palabra. Decenas, y posteriormente centenas de mensajes vinieron y todos los remitentes recibieron en lo posible respuesta inmediata. Se creó la fe y la tendencia a participar en este único evento. Nosotros pasamos de 100, 200 hasta 300… “Oh no, paren!” –nosotros queríamos gritar, pero finalmente aceptamos incluso el grupo de 12 personas de Corea del Sur que se inscribieron a última hora.

Necesitamos finalizar totalmente el procedimiento para este exclusivo examen dirigido a larga distancia, crearle la infraestructura. Nosotros experimentamos también en un nuevo formato, disponiendo hojas para hacer las tareas y las respuestas, y de esta manera, solo para esta ocasión, ahorramos reproducir y enviar 3.000 páginas.

Los meses pasaron a través del aprendizaje. Las organizaciones locales experimentaron por medio de películas y series de documentos claros y esclarecedores y tareas para el hogar, y la dirección para coordinación, administración y paciencia. El éxito a escala mundial se llegó a cabo gracias a estricta disciplina del trabajo y atención de setenta personas. Aquí les va muchos agradecimientos a ellos.

También los candidatos aprendieron: prepararse, estudiar, perfeccionarse. El valor más grande de la campaña para los exámenes yace justamente en eso, que como preparación para el evento en muchos lugares se dieron o se enseriaron cursos de lenguas, preparación, aprendizaje con el objetivo consiente, para  quienes edukado.net nuevamente dio mucha ayuda valiosa y cantidad de materiales, y para guías de curso y para individualidades.

Otro resultado valiosamente incalculable del Día de Exámenes Mundial fue, que –según el anterior consejo del organizador  -más de 10 lugares atraerá a personas ajenas al movimiento. Para un examen internacional serio, que ocurrirá simultáneamente en 29 ciudades de 17 países distribuidos en el mundo, encontramos guías imparciales y contralores, incluso sin costo alguno recibimos espacio en escuelas, universidades y centros culturales. Porque ahora se trataba de un evento serio.

Lingüistas, jefes de cátedra, periodistas y directores de organizaciones aceptaron estar como padrinos honorarios durante el examen. Ellos fueron quienes recibieron por correo las pruebas de actitud, trajeron los documentos al lugar de exámenes, abrieron los sobres sellados, y al finalizar el evento participaron en la reproducción de fotocopias y envío por correo de las pruebas de actitud.

Quince diversas comunicaciones reportaron (en noticias de prensa de bajo tiraje hasta entrevistas de 7 minutos) para el trabajo serio de clubes esperantistas locales y otros grupos.

De las encuestas posteriores al evento se aclara que el día de examen dio la posibilidad a los participantes orgullecerse de su actividad como esperanto-hablante en su ciudad y medio, y posibilita en varias oportunidades saborear los frutos de la inversión de la distribución festiva de diplomas  escritos en cuatro idiomas, al final de agosto.

El premio más valioso de este evento internacional dentro de nuestro movimiento es que da prestigio  a nuestra lengua. 

Casi podríamos aseverar que en aquellas ciudades francesas, donde actualmente se dan las sesiones, se puede reclutar y promocionar eficazmente para la introducción de Esperanto en el sistema de exámenes de bachillerato. Justamente en Francia participó diez ciudades y hasta ahora de 923 de los aprobados en el curso cerca del 25% son franceses.

Es interesante sabes por qué justamente allá (a pesar de él buen y alto nivel de los exámenes en el país) El examen KER se hizo popular, y en otros lugares, incluso países próximos cultural y geográficamente tuvieron un interés menor.

¿Diversidad intercultural, sistemas de valores disímiles o simplemente falta de estímulo interno)

En todo caso la difusión y popularidad nos da esperanza que en próximo tiempo, cuando UEA, ITK, edukado.net y otras deberemos trabajar más intensamente para satisfacer las necesidades de los que tomarán los cursos.

¿Más exámenes mundiales?. Posiblemente sí, pero no en este año. Dependerá del interés y las peticiones. Nosotros ahora nos concentraremos en posibilitar a los exámenes escritos que ocurrirán en los siguientes meses y años puedan pasar a ser completados con exámenes orales. A esto por razones administrativas y financieras es más difícil organizar, porque son costosos los viajes hacia los sitios de dos acreditados para ejecutar el examen. En este año las dos ciudades más candidateadas fueron Moscú y Tecámac en México) ya dan los primeros pasos para realizar sesiones orales en noviembre y diciembre.

Pasaron sólo dos días del examen. Una señora de Cataluña, con más de ochenta años (no es indiscreción, ella misma se orgullece de eso) participó en el examen escrito del nivel B2 en Toulouse, y en este momento se inscribió al nivel B2 de la parte oral, pasará por Somera Esperanto-Semajno (Semana de Esperanto en Verano) en Eslovaquia, y en ese mismo día se alistará en el nivel C1, examen complejo, que se realizará en Sicilia, ambos en agosto. Nosotros debemos dirigir, para evitar errores. La señora decidió adquirir todos los posibles certificados sobre el conocimiento de la lengua.

¿Cuántos más seguirán su ejemplo?

Informes, reportes y posibles inscripciones se pueden leer en EKZAMEN-sekcio de www.edukado,net, o pedir información a Kerekzamenoj@edukado.net.

PRIMEROS EJERCICIOS

PRIMEROS EJERCICIOS

Sección de Estudio

Andrés J. Vigas

en Verda Stelo (monata gazeto). Redaktejo kaj administrejo: avenida Sur, nº 13. Caracas, Venezuela

Nº 2, Augusto 1912. Redaktoro: Andrés J. Vigas. Administranto: J. R. Vigas. Paĝo 15-16.

Cautivado por los progresos que ha hecho en todas las naciones la lengua auxiliar Esperanto, concebí una vez el propósito de extender su propaganda entre nosotros, seguro de que la notoria cultura intelectual de los venezolanos había de prohijar mi intento con el calor que naturalmente infunde uno de los adelantos más trascendentales de la civilización actual.

Al efecto, me propuse publicar un curso preliminar de esperanto que comprendiese los elementos suficientes paa revelar la belleza, sencillez y utilidad de la lengua y despertar el deseo de conocerla ampliamente; é hice imprimir entonces el primer cuaderno: “Manual P´ractico”, que aunque no es sino una cartilla de propaganda, no ha defraudado mis esperanzas, pues ha contribuido á formar el numeroso grupo de esperantistas venezolanos.

Al “Manual” debían seguir inmediatamente los ejercicios de aplicación de las reglas gramaticales; y aquí tropecé con la dificultad de que las imprentas locales carecían de los caracteres tipográficos necesarios para la escritura esperanta. Esta dificultad se había salvado en el “Manual” supliendo á la mano, en cada ejemplar, la deficiencia de los tipos; pero era insuperable al tratarse de los Ejercicios, donde es considerable el número de letras que llevan el acento esperanto. Así, pues, me ví obligado á suspender hasta mejor oportunidad la publicación de los cuadernos. Sirva esta explicación para satisfacer á los muchos esperantistas que me han manifestado sus naturales impaciencias sobre el particular.

Hoy, que después de constante diligencia poseo ya los caracteres tipográficos que faltaban, aprovecho las columnas de Verda Stelo para publicar los “Primeros Ejercicios”.

En ellos he seguido el orden y adoptado los ejemplos clásicos del Ekzercaro del doctor Zamenhof; bien que no me he limitado á proporcionar al principiante la práctica metódica de las reglas del “Manual”,. Sino que he creído conveniente ofrecerle un vocabulario lo más abundante posible; hacerle conocer algunas locuciones especiales de la lengua y revelarle de una vez la importante función de los afijos.

Para obtener de estos ejercicios el mayor provecho, recomiendo al estudiante que los traduzca cuidadosamente pro escrito, sin hacer uso de la clave, la cual no debe consultar sino para corregir la traducción luego que creyere haberla hecho á cabalidad. En seguida conviene hacer la traducción oralmente.

El vocabulario es indispensable aprenderlo muy bien de memoria. Para evidenciar esta necesidad he cuidado de no dar sino una sóla vez el significado de cada palabra.

Practíquese sin precipitación, aunque se invierta mayor tiempo, para afimar bien el fruto del estudio y para no contraer resabios que más tarde difícil corregir.

Por Esperanto

Por Esperanto

Marcelo Maldonado

Katolika pastro

en Verda Stelo (monata gazeto). Redaktejo kaj administrejo: avenida Sur, nº 13. Caracas, Venezuela

Nº 6, Decembro 1912. Redaktoro: Andrés J. Vigas. Administranto: J. R. Vigas. Paĝoj 12-13.

Dank' al disvolviĝo de internaciaj rilatoj ni estas enirintaj en la tempo de la mondeco.

La kleruloj kongesis de longe la utileco de dua lingvo komuna al la homaro.

Latino en povas esti tiu lingvo, ĉar ĝi estas tre malfacila, ĝia gramatiko malregula, malsimpla kaj plena da esceptoj.

Nenia nacia lingvo povas esti trudata al la homaro kiel komuna helpa interkomprenilo, ĉar la popolo kies lingvon oni akceptus kiel internacian, fariĝu potenca kaj baldaŭ estus la mastro de la mondo.

Esperanto tiel mirinde elpensita kaj tiel regule konstruita, kontentigas ĉiujn kondiĉojn postulatajn de tiu dua lingvo.

La ĉiujaraj Kongresoj de la lingvo Esperanto jam pruvis ke la Zamenhofa lingvo certigas la plenan interkompreniĝon de ĉiuj kiuj ĝin parolas, kiu ajn estas ilia aparta nacia lingvo.

La esperantista mondo jam tre multenombra disvastiĝas ĉie kaj ĝia organizado estas kompleta.

La registaroj komencis interesiĝi je la lingvo Esperanto kaj helpas ĝian instruadon.

Esperanto estas utiligata de Komerco al al kiu faras grandajn servojn.

Scienco trovas en ĝi facilan ilon esti tute internacia, kiel devas esti laŭ opinion de ĉiuj.

Dank' al Esperanto la literaturo de ĉiu popolo estos pli facile konata kaj ŝatata de tutaj aliaj popoloj,.

Bonfaradaj laboroj, tiaj kiaj Ruĝa Kruco kaj la Helpo al la Blinduloj, utiligas Esperanton.

La enkonduko do de unu neŭtrala internacia lingvo en la mondon estas afero vere tutmonda.

Esperanto ebligos en proksima estonteco grandegan reformon de la edukado, anstataŭigante inde ĉiujn antikvajn kaj novajn lingvojn, kiuj tiel premas hodiau la junularon de la tuta civilizita mondo, okupante tiom da multekosta tempo, necesa por la akirado de vere utilaj kaj uzeblaj sciaĵoj en la vivo.

Laboradu ni do por Esperanto.

A la bela sekso

A la bela sekso (dediĉita al fraŭlino Palmira Ovalles)

J. Álvarez Pérez

Delegito de UEA.

en Verda Stelo (monata gazeto). Redaktejo kaj administrejo: avenida Sur, nº 13. Caracas, Venezuela

Nº 6, Decembro 1912. Redaktoro: Andrés J. Vigas. Administranto: J. R. Vigas. Paĝo 12.

La tutmonda esperantista movado, kiu rapide kreskas en ĉiuj landoj, spite la multego de skeptikuloj kaj kontraŭuloj, kiuj ĉiuloke prokrastas ĝian finan venkon, sin etendas paŝo post paŝo pligrandigante pli kaj pli landlimojn de Esperantujo.

La plej bela parto de l' homaro, la virinoj, ĉiam pretaj esti la flagportantoj de ĉiuj noblaj kaj progresigaj ideoj, jen artaj, jen sciencaj aŭ filantropiaj, en povis lasi senatente la ĉiamkreskan marŝadon de nia movado esperantista, kies batalalvoko, laŭ frazo de nia majstro Dro. Zamenho, estas: ĉiam antaŭen! Ĉiulandaj esperantistaj virinoj propigis ĝin al si, kaj farinte de ĝi sian propran aferon, en laboras, sed laboregas por diskonigi la helpan lingvon, en laborante por, sed per esperanto, kiel facile tion elmontras la jam multaj internaciaj virinasocioj, el kiu ni nur citu la “Virinan Fakon” de la Universala Esperanto-Asocio, kies progreson ni facile konstatos per ĉiujara pligrandigo de ĝiaj membroj.

En nia patrujo estas jam la unuaj esperantistinoj, kiuj certe estos la dissemantinoj de la esperanta semo, semo kiun ili poste zorgu, por ke ĝi en pereŭ kaj ĝiaj floroj en velku pro la glaciaj ventetoj de l' indiferenco.

Esperantistinoj, komencu vian laboron, viaj veksignoj en estos rozoj nek diantoj, sed dornoj kaj malagrablaĵoj; prenu a flagon kaj senlace marŝu, kiel nia devizo diras: ĉiam antaŭen!

La Pupovendejo

La Pupovendejo

La tienda de muñecos.

Aŭtoro: Julio Garmendia

Elhispanigis: Ricardo Coutinho

Mi ne havas sufiĉan filozofan lertecon por cerbumi pri gravaj pensaj spekulativaĵoj. Tial mia tendenco al malgravaj aferoj, kaj tial mi klopodas pritrakti tiun historion per malmultaj paragrafoj, se oni povus nomi ĝin tiel, de la malnova Pupovendejo de mia avo kiu poste estis de mia baptopatro, kaj poste ĝi estis mia. Tra miaj okuloj tiu vendejo havis la ĉarmon de familiaj rememoraĵoj; kaj kiel aliaj homoj gardas fotojn de siaj prapatroj, tiuj sufiĉas, por remorigis miajn ge-familianojn, mi promenas rigardante ĉe la pupobretaroj,  tie estas la maljunaj pupoj, per kiuj mi neniam ludis. Ekde la infanaĝo oni alkutimigis al mi rigardi serioze ilin. Mia avo, kaj poste mia baptopatro, ofte diris, parolante pri tiuj pupoj:

- Ni ŝuldas la vivon al ili!

Ja, mi amis al ili ambaŭ, kaj pro tio ne eblas taksti kiel  malgravajn al tiuj, kiuj oni ŝuldas ion tre inda kiel la ekzisto mem.

Post la morto de mia avo, mia baptopatro ankaŭ malpermesis al mi ludi per la pupoj, tiuj restis en la bretaro de la vendejo, ili estis rigore klasifikigitaj laŭ la hierarkio, malpermesante ke neniu intermikso povus okazi; nek la malmultekostaj piedirantaj pupoj havis sufiĉe longan ŝnuron por iri pli ol unu metro kaj duono de distanco sur glata planko, nek la multekostaj kaj aristokrataj pupoj kun tuboĉapelo kaj ĵako, kiuj apenaŭ povis levi elegante la pinton de la piedoj bele enŝuigitaj. Por ambaŭaj specaj pupoj, mia baptopatro neniam elspezis pli da tempo ol la sufiĉa por purigi ilin kaj la bretaron. Estis malpermesate afable rilati kun ili nek ŝerci per ili. Li starigis en la pupovendejo reĝimon kiu falis kiam mi ekproprietigis ĝin, ĉar mia animo ne havis la saman forton por rezisti kontraŭ la ideoj kaj tendencoj liberigaj kiuj nuntempe estas en la etoso de niaj novaj tempoj.      

Antaŭ ĉio li trudis al la pupoj la aŭtoritatan rajton kaj respekton antaŭjuĝajn je la ordo kaj je la kutimoj starigitaj ekde la pasinteco en la vendejo. Li trudis ke estas tute konvene timigi kaj rilati rigore al ili kun la celo kontraŭbatali la konfuzon, la malordon, la anarkion, portantoj ĉiuj la ruinon ĉe la malriĉaj domaĉoj kaj ĉe la grandaj imperioj. Li rigore edukita per eraraj principoj kaj klopodis eduki min tielmaniere; kaj agnoskante ke mi estas la heredonto de la regado en tiu vendejo, li instruis min pri la servera moro de la reganta homo. Parolante pri Heriberto, la junulo kiu ekdelonge servis por la negoco, mia baptopatro traktis kiel la plej aĉa ŝnura pupo kaj traktis lin kiel ligna pupo aŭ pajacoj el segaĵo, tre uzataj tiam. Laŭ sia vidpunkto, Heriberto ne havis pli da cerbokapablon ol la pupoj venditaj, tial li prenis frivolajn kaj virinecajn kutimoj, ĝis nefidi je la pupoj kiuj estis eliritaj je la mano de Heriberto, sen esti venditaj finfine. Tiuj estis apartigitaj el la ceteraj, suspektante ke sendube ili prenis malbonajn kutimojn de Heriberto.

Tiel okazis dum longa tempo, ĝis kiam mi maturiĝis kaj mia baptopatro maljuniĝis ĝis egali al mia avo kiu mi konis dum mia infaneco. Ni ankoraŭ loĝis en la malantaŭa parto de la vendejo, kie apenaŭ ni povis moviĝi inter la pupoj. Tie naskiĝis mi, kvamkam mi estis filo registrita de honestaj ge-patroj, mi estis frukto de amoroj en tiu kaŝita loko de la vendejo, kiel kutimas esti la herooj de spritaj rakontoj.

Iufoje mia baptopatro malsaniĝis.

-          Mia vido estas malbona –diris al mi- kaj mi ne distingas inter advokatoj kaj kaŭĉukaj pilkoj, kiuj la lastaj estas pli estimataj.

-          Miaj kruroj ne havas fortojn –prenis mian manon- kaj mi ne povas piediri senlace dum la mallonga distanco inter vi kaj la fiuloj. Pro tiuj simptomoj mi jam scias ke mi baldaŭ mortos, mi ne fidas je pli da horoj de vivo kaj pro tio vi heredos ekde nun la pupovendejo.

Mia baptopatrino faris longan liston de konsiloj pri la negoco. Poste li faris paŭzon promentante per la okuloj la vendejon kaj la malantaŭan parton. Li rigardis, sen dubo, la pasintecon kaj la nunon, inter la mallongaj muroj tapiŝitaj de simboloj kiuj iliaj kutimaj gestoj. Abrupte li rigardis la soldatojn kiuj staris en la tuta bretaro, li diris:

-          Dankon al la militistoj oni ŝultas multajn pacajn horojn. Ili montris al ni bonajn spertojn. Vendi armeoj estas fia negoco.

Mi konsilis al li alvoki kuraciston, sed li nur montris al mi grandan skatolon kiu staris en la angulo.

-          Ĝi havas precize saĝulojn, profesoroj, kuracistoj kaj aliaj kleruloj el kartono kaj segaĵoj kiuj restas tie ne ventitaj kaj kaŝas sin en mallumo kiun ili trovas konvena. Ne maltrankviliĝu, do, ekzistas pli da espero en  la utilo de tiu varo. Aliflanke, estas tre ŝatataj la porcelanaj pupinoj, per ili oni ricevas pli da profito; ankaŭ pupinoj faritaj el pasto kaj celuloidoj estas ankaŭ preferataj. Kaj inter la bestoj – ne forgesu-, speciale mi konsilas azenojn kaj ursoj, ĉar ili estis ĉiam subteno de nia hejmo. Post tiuj vortoj mia baptopatro fartis pli malbone kaj petis al mi alporti pastron kaj du religiajn inajn pupojn. Mi sternis mian brakon kaj alportis ilin ĉe la lito.

-          Mallonga tempo –li diris, karesante pastran pupon, mi havas ĝin jam delonge, kiu estas malbone vendebla. Vi povas vendi ĝin je dek porcento de rabato, tiu egalas la dekontributo por la eklezio. Rilate al religiulinoj  zorgu nur unu.

-          Heriberto –diris, rigardante al li: mi nur konsilas al vi denove  ne sopraniĝu vian voĉon kaj ne tuŝegu la pupojn.

Neniu diris Heriberto, sed siaj plorĝemoj denove estis aŭdataj pli laŭte kaj malharmonie.

Sendube, tiu afero plirapidigis la morton de mi baptopatro, kiu forpasis post kelkaj minutoj je diri tiujn vortojn. Mi fermigis liajn okulojn kaj forviŝis silente mian larman guton. Turmentis min ke Heriberto montris pli doloresprimojn ol mi. Li plorĝermis drone, liaj haroj moviĝis kaj piediris tien kaj reen en la vendejo. Finfine li brakumis al mi:

-          Ni estas solaj!

Mi disigis je li senviolente, kaj montrante al li perfingre la pastron, la malbelan kuraciston, la blankajn flegistinojn, pupoj malordigitaj surlite, kaj mi ordonis al li ordigi la pupojn laŭ sia ĝusta loko…

 Julio Garmendia: naskiĝis en la urbo El Tocuyo, ŝtato Lara, je la 9ª de januaro 1989, filo de la doktoro Rafael Garmendia Rodríguez kaj la sinjorino Celsa Murrieta. Pro la malfruta morto de lia patrino, li loĝis ĉe la domo de la avino en la urbo Barkisimeto. Post esti abituriento li alvenis kun sia patro al Karakso je 1915. Kiam li havis 17 jarojn li eklaboris en la ĵurnalo El Universal kaj en aliaj revuoj de tiu epoko, samtempe li partoprenis ĉe intelektaj rondoj de tiu urbo. Li estas unu el la unuaj lernantoj de la Lernejo La Salle. En 1909 publikigas etan eseon en la ĵurnalo El Eco Industrial.  En 1914 li kursas ĉe la Instituto de Komerco en Karakaso, kaj post lasas ĝin por preni la redaktadon en la Ĵurnalo El Universal. Li rilatis kun anoj de la Generacio de la jaro 28. Li laboris en la Legicio de Venezuelo en Parizo, poste li estis Generala Konsulo en Ĝenovo, en Kopenhago kaj Novergio ekde 1923 ĝis 1940.

Li inaŭguras la literaturan genron fantastikismo en Venezuelo. En 1927 li publikigis la libro La Tienda de Muñecos (La Pupovendejo), en 1951 aperas La tuna de Oro (La Nopalo el Oro), La hoja que no había caído (La folio kiu ankoraŭ ne falas), El médico de los muertos (La kuracisto de la mortintoj), Difunto yo (Mortinta mi), La Hija de la mafia (La filino de la Mafio), Manzanita (Pometo).

En Karakaso, je la 8ª de julio 1977 mortis tiu fama verkisto.     

    

Iu ajn tago (Un día de estos)

Iu ajn tago (Un día de estos)
Aŭtoro: Gabriel García Márquez

Tradukis: Ricardo Coutinh

Venezuela Stelo, 88ª eldono, jaro 2011.

Varmete kaj senpluve vekas lundo. Sinjoro Aŭrelio Escovar, dentisto sendiploma kaj tre bona frumatenvekanta, malfermas sian laborejon je la sesa. Li prenas el la vitromontrejo falsan dentaron ankoraŭ freŝfarita kaj en la gipsa muldilo kaj surtabligas kelkajn ilojn kiujn li ordigas laŭ iliaj longecoj, kiel ekspozicio. Lia ĉemizo estas kun strioj, senkoluma, fermita supre per ora butono, kaj la pantalono havas ŝelkon elastan. Li estas rigida, maldika, kaj lia rigardo malofte rilatas kun la situacio, kiel la rigardo de sordulo.

Kiam la ilaro estas sur la tablo, li proksimigas la frezilon al la risorta brakseĝo, eksidiĝas kaj poluras la falsan dentaron. Ŝajnas ke li ne pensas pri lia laboro, sed laboras obstine, pedalas la frezilon eĉ kiam jam li ne bezonas tiun ilon.

Post la oka li haltas kaj vidas la ĉielon el la fenestro kaj rigardas du ripozantajn katartojn kiuj sekiĝas per la suno sur firsto de la najbara domo. Li havas sensacion ke antaŭ la tagmanĝo denove pluvos. La voĉo mallaŭta de sia filo 11jara prenas lin el la abstracio.

-          Paĉjo

-          Kio okazas?

-          Petas la urbestro ke vi elprenu vian mueldenton.

-          Diru al li ke mi ne estas tie ĉi.

Li poluras la oran denton, malproksimigis ĝin brakdistance kaj ekzamenas ĝin per duonfermitaj okuloj. El la atendejo lia filo denove krias.

-          Li diras ke vi faros tion ĉar li jam aŭdis vin.

La dentisto daŭras sian dento-ekzamenadon. Nur kiam li finas la taskon kaj surtabiligas ĝin, diras:

-          Pli bone.

Denove uzas la frezilon. El de kartona skatolo kie li konservas farendaĵojn, li prenas polurilon kaj poluras la oraron.

-          Paĉjo

-          Kio okazas?

Li ne ŝanĝas sian vizaĝon.

-          Li diras ke se vi ne elprenus lian mueldenton, li pafus vin.

Sen rapideco, per movo tre tranvila, li haltas petali la frezilon, malproksimigas ĝin de la brakseĝo kaj malfermas tute la suban tirkeston de la tablo. Tie estas la pafilon.

-Nu, venu kaj pafu min.

Li ĝiras la brakseĝon ĝis esti fronte al la pordo, kun la mano ĉe la tirkesto. La urbestro aperas el la sojlo. Li nur razis duonvangon maldekstran, sed la alia, ŝveligita kaj dolora, havas barbon de kvin tagoj. La dentisto vidas tra liaj okuloj velkitaj multajn noktojn kun sufero. Li fermas la tirkesto per la pintoj de liaj fingroj kaj diras mallaŭte:

-Sidiĝu.

-Bonan tagon. Diras la urbestro.

- Bonan.. Diras la dentista.

Dum la ilaron bolas, la urbestro ripozas sian kapon ĉe la kapapogilo kaj li nun plikonfortiĝas. Li spiras glacian odoron. Tiu loko estas malriĉa: malnova seĝo el ligno, pedala frezilo kaj vintromontrejo fajencopomela. Fronte al la seĝo, estas fenestro kun kontraŭfenestro ŝtofa alta kiel homo. Kiam la urbestro sentas ke la dentisto proksimiĝas al li, li surplankigas la kalkumon kaj malfermas la buŝon.

Sinjoro Aŭrelio Escovar movigas lian vizaĝon direkten al la lumo. Post vidi la difektitan mueldenton, tuŝas perfingre ĝin kun prudenton

-          Mi elprenos ĝin senanestezie.

-          Kial?

-          Ĉar ĝi havas absceson.

La urbestro rigardas liajn okulojn.

-Mi konsentas- diras li, kaj klopodas rideti. La dentisto ne reciprokas al li. Li alportas al la tablo la ilaron bolitan kaj prenas el la akvo malvarman pinĉilon, tute trankvile. Poste li alproksimigas la kraĉujon al li per la pinto de sia ŝuo kaj li lavas siajn manojn en la lavujo. Li faras ĉion sen rigardi la urbestron. Sed la urbestro ne lasas rigardi lin.

Ĝi estas suba saĝo-dento. La dentisto malfermas la piedojn kaj streĉas la malvarman dentprenilon. La urbestro kroĉiĝas la brakojn de la seĝo, fluigas sian forton al la piedoj kaj sentas malplenan glacion en la renojn, aldone spiras malmole. La dentisto nur movigas sian pojnon. Sen-rankore, kun amara kormoleco, diras:

-          Tie ĉi, oni pagas al ni per dudek mortoj, leŭtenanto.

La urbestro sentas la krakon de la ostoj en la makzelo kaj siaj okuloj pleniĝas el larmoj. Sed li ne sopiras ĝis kiam sia mueldento elbuŝiĝas. Tiam li vidas ĝin tra la larmoj. Por li ĝi estas tre malproksima al sia doloro, eĉ li ne povas kompreni la torturon kiun li suferis dum kvin pasintaj noktoj. Li proksimiĝas al la kraĉujo, ŝvite, senelspire, li malbutonumas sian tunikon  kaj serĉis senrigardi la mantukon el la poŝo de la pantalono. La dentisto  donas al li puran ĉiponon.

- Malsekiĝu viajn larmojn –diras.

La urbestro faras tiel. Ankoraŭ li tremas. Dume la dentisto lavas siajn manojn, vidas la plafonon malbelan kaj pulvoran araneaĵon kun araneovoj kaj mortitaj insektoj . La dentisto reiras sekante la manojn.

-Kuŝu –diras la dentisto- kaj lavu vian buŝon per sala akvo.

La urbestro staras, adiaŭas laŭ la milita kutimo, kaj iras al la pordo kun la piedoj rigidaj kun la malbutonumita tuniko.

-          Faru la kvitancon- Diras li.

-          Ĉu por vi aŭ por la municipo?

La urbestro rigardas lin. Malfermis la pordon, kaj diras, tra la metalreta pordo.

- Tio estas la sama afero!

Simón Bolívar

Aŭtoro: Jorge Mosonyi
Biografio de Simón Bolívar en: Simón Bolívar, Eta Selektaĵo de Verkoj (Pequeña Selección de Obras). El Perro y la Rana, 2008.

Simón Bolívar naskiĝis en Karakas la 24-an de julio 1783. Li estas konsiderita kiel unu el la ĉefaj figuroj de la latinamerika kaj monda historio, ne nur pro la transcendo de lia politika kaj milita agado, sed ankaŭ pro la amplekso kaj profundo de lia penso. Li liberigis de la hispana povo vastan parton de la Nova Kontinento, ampleksantan la aktualajn respublikojn Venezuelo, Kolombio, Panamo, Ekvadoro, Peruo kaj Bolivio. Lia futurisma vido centriĝis en la unuiĝon kaj integriĝon de la tuta hispana Ameriko, kaj li klopodis starigi la instituciajn bazojn de tiu granda historia projekto. Li mortis sen atingi tiun celon kaŭze de la gravaj dividiĝoj
kaj interbataloj prezentiĝintaj dum la procezo de konstruado de la novaj respublikoj, sed lia penso kaj idealo plue vivadas hodiaŭ, ĝis tia punkto, ke ili iĝis ekzemplo kaj orientilo por multaj venezuelaj kaj latinamerikaj gvidantoj. El ĉiuj titoloj kiujn li ricevis dum sia vivo (Generalo de la Armeoj, Supera Ĉefo kaj Prezidanto de la Respubliko) li estimis plejmulte tiun de Liberiginto, sub kiu li estis konita kaj estimita ĝis la nuntempo.

La infanaĝo de la Liberiginto estis markita per la frua morto de liaj gepatroj, pro kio li restis sub la kuratoreco de sia onklo Carlos Palacios, kiu klopodis eduki lin laŭ la ideoj de la epoko. Kvankam li estis heredinta grandajn plantejojn, sklavojn kaj domojn, li ne ĝuis feliĉan infanaĝon, nek sisteman edukadon. Tamen li havis inter siaj okazaj instruistoj la pedagogon kaj verkiston Simón Rodríguez kaj la elstaran humaniston Andrés Bello.

En 1799 Bolívar estis sendita al Hispanio por daŭrigi siajn studojn. Tie li akiris konojn proprajn al junulo de la tiutempa alta klaso: fremdajn lingvojn, matematikon, dancon, bazan militedukadon, rajdadon kaj historion. En 1802 li edziĝis al María Teresa del Toro, kaj revenis al Venezuelo kun ŝi, ekloĝante en sia bieno de San Mateo. Sed kelkajn monatojn poste mortis lia edzino pro la flava febro. En 1804 vojaĝis Bolívar denove al Eŭropo. En Parizo li ĉeestis la kronadon de Napoleono Bonaparto. Tie li renkontis denove sian instruiston Simón Rodríguez, de kiu li estis lerninta la amon al la libero, kaj ili vojaĝis kune al Romo. La 15-an de aŭgusto 1805 Bolívar prononcis sian faman ĵuron je la Sakra Monto, dirante: “Mi ĵuras antaŭ vi, mi ĵuras je la Dio de miaj gepatroj, mi ĵuras je ili, mi ĵuras je mia honoro, kaj mi ĵuras je la patrio, ke mi ne donos ripozon al mia brako nek kvieton al mia animo ĝis kiam mi estos finrompinta la ĉenojn kiuj nin subpremas pro la volo de la hispana povo.” Li estis tiutempe 22-jara.

La 19-an de aprilo 1810 eksplodis en Karakas la unua  aŭtonomisma movado, kaj Bolívar, kiu troviĝis en tiu urbo, estis sendita far la revolucia Junto, kune kun Andrés Bello kaj López Méndez, al Londono por peti apogon. Poste li revenis al Venezuelo kun Francisco de Miranda (la granda pioniro de la amerika sendependeco).

La 3-an de julio 1811, estante unu el la gvidantoj de la Patriota Societo, li klarigis en memorinda politika parolado la neceson tute rompi la rilatojn kun Hispanio kaj atingi la absolutan sendependecon. La 5-an de julio la nacia Kongreso fakte deklaris la sendependecon de Venezuelo. Francisco de Miranda estis nomumita ĉefgeneralo, dum al Bolívar, kiu jam havis la gradon de Kolonelo, oni konfidis la defendon de Puerto Cabello (“Kabejo”). La perfido de iu oficiro favoris la venkon de la hispanoj, kiuj devigis Miranda kapitulacii la 25-an de julio 1812.

Bolívar sukcesis foriri el Venezuelo kaj li alvenis al Kartageno de Indioj la 14-an de novembro 1812. Tie li publikigis la Manifeston de Kartageno, dokumento en kiu li petis la unuiĝon de la revoluciuloj por detrui la hispanan povon en sia patrio. Li komencis la operacojn de rekonkero de la venezuela teritorio, disvolvante la tiel nomitan Mirindan Kampanjon, kun nur 500 homoj. Li trairis la Andojn, alvenis al Cúcuta (“Kúkuta”), venkis en La Grita kaj Bailadores, okupis Mérida, kaj en Trujillo (“Truhijo”) diktis sian polemikan Dekreton pri Ĝismorta Milito, kiu estigas nefermeblan breĉon inter hispanoj kaj venezuelanoj. Post tiu ĉi rimedo Bolívar daŭrigis sian kampanjon okupante Valencion, kaj li eniris triomfe en Karakas la 6-an de aŭgusto 1813.

Sed la rojalista reago estis violenta. José Tomás Boves, la terura militestro kiu estis organizinta potencan armeon en la enlandaj ebenaĵoj, venkis la Liberiginton en la batalo de La Puerta, kaj minacis Karakas. La terurita loĝantaro fuĝis amase, laŭ la vojo de Oriento, kaj Bolívar eskapis persekutita de Morales, anstataŭanto de Boves. Bolívar intencis bremsi lin en Aragua de Barcelona, sed li rezultis venkita. Li estis devigita lasi la landon, kaj forvojaĝis denove al Kartageno. En majo 1815 li trovis rifuĝon en Kingston, Jamaiko, kaj tie li publikigis sian faman Jamaikan Leteron, en kiu li analizas la kaŭzojn de la fiasko de la sendependiga luktado kaj skizas grandiozan imagon pri la estonteco de la liberigotaj nacioj de Ameriko.

Bolívar daŭrigis sian vojaĝon al Haitio, kie la prezidanto Petion ofertis sian helpon por reveni al Venezuelo kaj rekomenci la bataladon. En 1817 li komencis la liberigan kampanjon de la Orinoko-regiono, apogata de patriotoj kiaj la Generalo Manuel Piar, kontraŭ la supera komando de la hispana generalo Pablo Morillo (“Morijo”), kiu estis subpreminta preskaŭ la tutan venezuelan teritorion kaj ankaŭ la Novan Grenadon. Bolívar sukcesis konkeri la urbon Angosturo (poste nomita Ciudad Bolívar), strategian punkton kiun li igis registara sidejo kaj provizora ĉefurbo de la respubliko. En 1818 li kunordigis siajn fortostreĉojn kun tiuj de la revoluciaj armeoj de la ebenaĵoj, gvidataj de José Antonio Páez kaj Francisco de Paula Santander.

La 15-an de februaro 1819 Bolívar kunvokis la Kongreson de Angosturo, al kiu li prezentis la plej gravan el ĉiuj siaj politikaj dokumentoj, la memorindan Diskurson de Angosturo, en kiu li proponas la kreon de granda ŝtato pere de la unuiĝo de Venezuelo, Nova Grenado (posta Kolombio) kaj Kito (posta Ekvadoro), sub la nomo Granda Kolombio.

La sekvintaj jaroj markadis la sukceson de la liberiga kampanjo. Post la realigo de la heroeca trairo de la Andoj, la 7-an de de aŭgusto 1819 Bolívar atingis decidigan triumfon en Boyacá(“Bojakao”), kaj la 17-an de decembro estis kreita la Granda Kolombio, kiu restis sub lia prezidenteco. La generalo Pablo Morillo estis devigita subskribi armisticon kun Bolívar en historia intervjuo kiun ambaŭ okazigis en Sankta Ana en 1820. Tamen la milito plue daŭris, kaj dum la posta jaro (1821) Venezuelo atingis sian sendependecon en la batalo de Carabobo (“Karabobo”), la 24-an de junio. Sekvis aliaj triumfaj bataloj, kiuj firmigis la liberiĝon de aliaj regionoj de Sudameriko: Pichincha (“Piĉinĉa”), kiu donis la liberecon al Ekvatoro (24-an de majo 1822; Junín (“Hunín”), al Peruo (6-an de aŭgusto 1824), kaj Ayacucho (“Ajakuĉo”), gajnita de Antonio José de Sucre, kiu finigis la hispanan povon en Ameriko (9-an de decembro 1824).
En junio 1826 kunvenis en Panamo kongreso por stimuli la unuiĝon de la hispanamerikaj respublikoj, la supera idealo de Bolívar, kiu estis alveninta al la plej alta punkto de sia povo: li estis prezidento de Kolombio, supera ĉefo de Peruo kaj prezidento de Bolivio. Tamen, post nemulte da tempo produktiĝis la dividiĝo. En Venezuelo, Páez ribelis en septembro 1826 kontraŭ Santander, vicprezidento de la Granda Kolombio. Bolívar, kiu defendis la unuecon je iu ajn prezo, ekaltiris al si la malamon kaj malbonvolon de multaj samlandanoj. La sekvantan jaron li estis devigita rezigni la prezidentecon de Peruo, kaj en aŭgusto 1828, je lasta provo eviti la disiĝon de la Grando Kolombio, li estis nomumita Diktatoro. Spite al ĉio, la situacio iĝis jam neeltenebla. La 25-an de septembro grupo da konspirantoj, kun la kompliceco de Santander, atencis kontraŭ la vivo de la Liberiginto, kiu savis sin danke al la kuraĝa interveno de sia kunulino Manuela Sáenz. En 1829 Bolivio fariĝis sendependa, kaj iom poste Venezuelo apartiĝis de Kolombio, forigante Bolívar de sia teritorio.

Estante malsana, rifuzita kaj malgajigita de ĉiuj ĉi okazintaĵoj, al kiuj aldoniĝis la mortigo de Sucre en Ekvatoro la 4-an de junio l830, Bolívar serĉis rifuĝon en Sankta Marta, Kolombio, kie oni diagnozis je li pulman tuberkulozon, kaj mortis la 17-an de decembro 1830. Liaj restaĵoj estis translokitaj al Karakas en 1842, kaj garditaj en 1876 en la Nacia Panteono.

No se dispara en Jamburg

Mikaelo Bronŝtejn

No se dispara en Jamburg

Oni ne pafas en Jamburg

- Buenas tardes, Marina Lvovna. Desde hace rato te busco en todos lados. El rector pidió que fueras a su oficina. Si es posible ahora mismo.

El maestro estaba allí, al lado se sentó un señor desconocido que muy agradablemente sonreía. El rector parecía algo confundido, como si fuera ajeno.

- Oh, he aquí –ella es Majer! Marina Lvovna… he aquí –camarada… camarada Sedíĥ. El le gustaría hablar con usted… Pues, yo los dejos acá… nadie los molestará- le avisaré a la secretaria.

- Tenga a bien sentarse, Marina Lvovna, - le mostró el desconocido la otra silla. El parecía muy agradable y gentil, e incluso servicial. – Pareces algo cansada, ¿Hay algunos problemas?

- Gracias por su atención, -respondió ella, sentándose.- No tengo ningún problema que no se pueda resolver. Pues, posiblemente –exámenes. Y además, quiero saber, con quien estoy hablando…

- ¡Ah, le pido perdón! Debería hacer esto ahora. Entonces, perdone que me presente. Soy subcoronel de la seguridad de Estado, Sediĥ Konstantín Sergéjeviĉ. Podríamos, ciertamente invitarla, Marina Lvovna, a nuestra oficina. Sin embargo, yo decidí venir para que usted comprenda: nuestra conversación no es oficial. Es una simple conversación.

- No comprendo, qué tema puedo yo conversar con un subcoronel de la KGB, algo inquietada dijo Marina.

- Temas abundan, créame. Usted es en muchas maneras interesante, inteligente y estudiosa mujer. Yo con placer escucharé su opinión sobre muchos asuntos. He aquí, sé que usted le interesa sobre algo como esa lengua internacional Esperanto. Usted es lingüista, por consiguiente, es natural su interés. Cierta parte de la juventud estudia esperanto, e incluso se reúnen durante el verano en campamentos organizados en la foresta. Note, que ellos hacen eso fuera de nuestra organización juvenil nacional, Komsomolo[1]. ¿Por qué ellos se reúnen si ellos no son lingüistas? De hecho hace no mucho tiempo en nuestra región de Leningrado se reunieron. ¿usted estuvo allí?

- Si, yo estuve. Pero no se, los guías de Komsomolo simplemente se rehusaron ayudar en la organización.

- ¿Verdad? Bueno, nuestros guías juveniles no siempre aceptan decisiones prudentes… pero vea, en ese campamento fueron diversas personas. Muchos se comunican con otros países, pero no siempre son capaces de distinguir la verdad de la mentira; muchas cosas que se dicen en el occidente sobre nuestro país, son calumniosas mentiras. Yo creo, que sin intensión, algunos de nuestros jóvenes toman las propagandas imperialistas como verdad, incluso las difunden entre sus amigos. Ciertamente, usted ha escuchado algunos comentarios en el campamento, ¿verdad?.

- No, no escuché nada similar allá.

- Usted no es muy sincera conmigo. Comprenda, Marina Lvovna, nosotros procuramos en orden en nuestro país, pues también su bien. Todo honesto ciudadano debe ayudarnos. Nosotros seguramente no arrestamos, no encarcelamos a propagadores de esas calumnias imperialistas. Nosotros ahora hacemos un profiláctico trabajo: conversamos, aclaramos y advertimos…

- Si, Marina Lvovona, mucho nos ayudaría. Y, imagínese, - a toda libertad. Sin embargo, dejemos a los esperantistas… Hablemos, por ejemplo, sobre literatura. Últimamente en todo el mundo se interesan por nuestra literatura. Si –Esto lo demuestra al menos algunos rusos premiados por el Nobel. Usted, sin duda, conoce algunos – Pasternak[2], Ŝoloĥov[3] – ¡que gigantes! Ahora también recién premiado- Aleksandr Solĵenicin[4]. ¿Usted ha leído algo de él?

- Yo desde hace décadas abono a Novij Mir[5]. También Un día de Ivan Denisoviĉ [6]está allí. En la colección anual de 1956. Yo lo leí.

- He aquí. Es su constante y gustoso tema. El al parecer no conocer algo más que campos de concentración. Como si no existiera algo mejor, más placentero en nuestra historia… pero ¿nada más usted ha leído? Extraño. Yo pensé que su amigo le había dado algo a usted…

- No entiendo de qué amigo usted habla.

- Hablo de su amigo que ya se fue, su preparador. Ciertamente ustedes ya se hicieron amigos. He incluso el la ha visitado seguidamente en su casa.

- ¿Usted me ha espiado? ¿cuál es el motivo?

- Por a usted, Marina Lvovna, tranquilízate. Es a él. Debimos hacer eso por que se ha convertido en un peligro para el Estado y por su ayuda al malintencionado anticomunista de Solĵenicin.

En el agradable y acariciante calor de la oficina Marina comenzó a sentirse internamente decaída, como si un calorón viniera como marea. Esa onda de calor se le vino al rostro, le estremecieron los dedos. Ella colocó las manos en las rodillas y respondió secamente, pero casi tranquila.

-Gracias a sus preocupaciones nuestro país perdió excelente científico, insustituible profesor, quien, lógicamente, nada peligroso hizo. Pero jamás va a estar acá. ¿Qué más usted necesita?

Ninguna emoción, además de la desmedida amabilidad que suena el experto hablar de Sediĥ:

-Ya dije, nosotros sólo hacemos un trabajo profiláctico. Si, el ya se fue. Pero quedó sus estudiantes, sus amigos y parientes, quienes conciente o inconcientemente aprueban sus trabajos – personas como usted, por ejemplo. Desearía hablar con ellos. Sólo hablar –esto basta… me parece que usted aceptó con mucho dolor todo lo que he dicho de su amigo. ¿Por qué tan fuertemente le ofende? No tengo información, perdone, -quizás… ¿su relación fue algo más íntima de lo que supuse?...

En ella se elevó un sentimiento, que inmediatamente ella hará algo terrible, quizás ella le agarrará y tirará el teléfono cerca del que está parado. Sus lágrimas vinieron de algún lado y se quedaron muy próximo, listas para aparecer. Ella, sin embargo, lentamente se levantó, movió la silla y, sin decir nada, salió de la oficina. El camarada Cedí la acompañó con una mirada de atención y amabilidad.

Fuente:

Mikaelo Bronŝtejn, Oni ne pafas en Jamburg. Moscú, 1993, p. 46-50. Fragmento de un capítulo de dicha novela en Boris Kolker, Vojaĝo en Esperanto-lando. Rótterdam, UEA, 2002, pp. 115-116.

---

[1] Komsomolo; organización juvenil de la Unión Soviética.

[2] Boris Leonidoviĉ Saĥarov (1890-1960) poeta ruso, aŭtor de la famosa novela Doctor Ĵivago. Por esta, el recibió el premio nobel de la literatura, el gobierno soviético lo persiguió hasta su temprana muerte. El estuvo ligado a la Unión de Autores de USSR.

[3] Miĥail Aleksándroviĉ Ŝoloĥov (1905-1984), escritor ruso sobre temas de cosacos.

[4] Aleksándr Isájeviĉ Solĵenicin (1918), escritor ruso, su libro “Archipiélago Gulago” mostró los horrores de los campos de concentración de Stalin, en su obra aparece también pruebas de la persecución de su gobierno a esperantistas, por ese libro fue perseguido por el régimen.

[5] Revista Rusa.

[6] Anécdota de Denísoviĉ en los campos de concentración.